Ngày 6/2 (mùng 9 tháng Giêng), trong không khí ngày Xuân, Hội đua ngựa Gò Thì Thùng được chính quyền địa phương tổ chức tại khu Di tích lịch sử cấp quốc gia Địa đạo Gò Thì Thùng (xã An Xuân, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên).
Hội đua ngựa Gò Thì Thùng có sự tham gia của 32 con ngựa ở các xã của huyện Tuy An. Điều làm nên sự “kỳ thú” ở hội đua là phần lớn đua là ngựa cái và hằng ngày chuyên chở nông sản chứ không phải ngựa đua chuyên nghiệp. Các “kỵ sỹ” chủ yếu là những người nông dân tại địa phương, từ già đến trẻ, có cả những phụ nữ cưỡi ngựa để đua.
Ở hội đua ngựa, khán giả được thấy những con ngựa đang băng băng trên đường đua bỗng dừng lại hất văng kỵ sỹ khiến ai cũng bất ngờ. Nhiều con ngựa không chịu chạy hết đường đua của mình mà quay đầu, hoặc lững thững đi vào khu vực tập kết ngựa.
Khi xuất phát, có ngựa “bỏ qua” hiệu lệnh của trọng tài, khiến “huấn luyện viên” gặp khó khăn… Có những màn “rượt đuổi nhau của các kỵ sỹ cùng ngựa của mình” đem lại tiếng cười sảng khoái cho khán giả.
Những năm gần đây, Hội đua ngựa Gò Thì Thùng là “đặc sản” trong số lễ hội Xuân được tổ chức ở tỉnh Phú Yên. Du khách thích thú vì không chỉ được xem ngựa đua mà còn có được nhiều tiếng cười vui đầu năm mới. Chính những điều “kỳ thú” ở hội đua ngựa đã thu hút thêm nhiều khách du lịch đến với vùng đất Phú Yên.
Là du khách từ Hà Nội, cùng gia đình lần đầu tiên đi xem đua ngựa, anh Nguyễn Văn Triều cho biết: “Mình biết đến đua ngựa Gò Thì Thùng từ nhiều năm trước nhưng năm nay mới có dịp cùng gia đình tới Phú Yên xem tận mắt. Ở đây không khí rất vui và hấp dẫn. Hội đua có sự mộc mạc, chân chất mà ai đến đây cũng cảm nhận được. Vui nhất là khi thấy ngựa đang băng băng trên đường đua bỗng dừng lại hoặc lúc ngựa chỉ chạy một mình trên đường đua…”.
Sau những vòng đua hấp dẫn, năm nay, ngựa số 23 (xã An Hiệp) đoạt giải Nhất, ngựa số 25 (xã An Hiệp) đoạt giải Nhì. Hai ngựa số 9 (xã An Xuân) và số 15 (xã An Hiệp) đồng giải Ba.
Anh Nguyễn Hữu Sơn, chủ ngựa số 23 xã An Hiệp cho biết tham gia nhiều năm tại hội đua ngựa truyền thống Gò Thì Thùng nhưng mỗi năm có cảm xúc khác nhau. Ngựa của anh hằng ngày phục vụ du lịch nhưng khi tham gia đua rất hăng say và đạt thành tích cao. Anh cảm thấy rất vui khi mang đến không khí sôi nổi cho người dân trong những ngày đầu năm mới.
Kết thúc hội đua, những con ngựa lại gắn bó với người dân địa phương trong cuộc sống thường ngày, phục vụ chuyên chở nông sản và chờ hội đua mùa Xuân mới. Nhiều khách du lịch đến Phú Yên thích thú với việc được cưỡi ngựa, chụp ảnh cùng ngựa. Những năm gần đây, ngựa còn được nuôi phục vụ hoạt động du lịch.
Theo ông Huỳnh Gia Hoàng, Chủ tịch UBND huyện Tuy An, đua ngựa ở Gò Thì Thùng là hoạt động văn hóa đặc sắc không chỉ của tỉnh Phú Yên mà còn của cả khu vực miền Trung-Tây Nguyên. Năm nay, người dân trong tỉnh và du khách đến xem đua ngựa nhiều hơn mọi năm, tạo nên không khí vui tươi, phấn khởi những ngày đầu Xuân mới, góp phần cổ vũ người dân tích cực thi đua sản xuất, phát triển kinh tế. Chính quyền địa phương luôn nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị độc đáo của lễ hội này nhằm góp phần quảng bá hình ảnh tỉnh Phú Yên nói chung và huyện Tuy An nói riêng.
Rời hội đua ngựa, du khách còn được tham quan Di tích lịch sử cấp quốc gia Gò Thì Thùng cách “trường đua” chỉ 50m. Địa đạo Gò Thì Thùng là di tích nổi tiếng với hệ thống địa đạo dài 1.948m. Nơi đây là căn cứ cách mạng với nhiều chiến công oanh liệt; là công trình ghi dấu sự quả cảm, mưu lược của quân và dân Phú Yên trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ.
